Reeds aan het einde van de dertiende eeuw staat er, op de lijst van de Liber Notitiae Sanctorum Mediolani van Goffredo da Bussero, dat er in Muggiasca slechts drie kerken zijn, San Lorenzo in Vendrogno neemt de titel van parochiekerk vanaf 1368, los van de Provost kerk van Bellano.
Hij komt onder de bevoegdheid van de parochie van Primaluna, religieuze hoofdstad van de Valsassina, om vervolgens terug te keren onder Bellano na de oprichting van de recentelijk tot stand gekomen pastorale eenheid.
Het religieuze complex ligt zo ver buiten het centrum van Vendrogno, dat het haast dichter bij het bewoonde centrum van het dorpje Inesio ligt. De reden dat deze plek werd uitgekozen is louter uit defensieve-militaire overwegingen: de klokkentoren, uit de Romaanse periode zoals te zien is aan de verticale bogen en een aantal andere elementen die overgebleven zijn ondanks de wijzigingen daarna, was onderdeel van het defensieve systeem ter bescherming van de Alta Valsassina.
De klokkentoren was onderdeel van het defensieve systeem ter bescherming van de Alta Valsassina.
Vroeger stond de toren alleen, maar nu is deze verbonden aan de kerk door middel van een zuilengang op de begane grond waarop de Zaal van de Broederschap van het Heilig Sacrament rust, afgerond in 1730. Op de oprichtingsakte van de Broederschap, bewaard in de kerkschat, staat de datum van 5 januari 1584 en de handgeschreven handtekening van San Carlo Borromeo.
De bovenbouw van de klokkenkamer en de vervanging van 5 bronzen klokken dateert uit de 19e eeuw. Ook in Vendrogno wordt er in 1942 beslag gelegd op de kerkklokken: in San Lorenzo worden de twee grootste meegenomen die, na het conflict, weer in ere hersteld werden.
Kerk van San Lorenzo
In de mooie zaal, met houten koor en verzonken plafond, zijn verschillende schilderingen daterend uit 1746 gemaakt door de artiest Giuseppe Ambrosoni en er zijn nog een aantal van de metalen platen met daarop de Patroonheiligen van Muggiasco gemaakt door de artiest Luigi Tagliaferri die deze aan het begin van de twintigste eeuw maakte. Tegenwoordig is in deze ruimte de Confraternità dei Candelott gevestigd, die open is voor het publiek op de dag van de beschermheilige of tijdens bijzondere culturele evenementen.
Voordat de grote zaal gebouwd werd, was de voorgevel van de kerk versierd met diverse beschilderingen, die helaas grotendeels verloren zijn gegaan. De enige die het overleefd hebben zijn het Martelaarschap van de Heilige Laurentius en de onderkant van het lichaam van een grote San Cristoforo.
De huidige façade is bescheidener en heeft roze pleister als onderlaag, tripartiet met vier grijze scheibogen en bekroond door een kromlijnige timpaan met in het midden de Heilige.
Het uiterlijk van het complex is Barok, wat een resultaat is van de werkzaamheden voor de uitbreiding die tijdens de tweede helft van de achttiende eeuw werden uitgevoerd en van de oorspronkelijke constructie is alleen de oriëntatie behouden.
Van binnen is hij bijzonder licht met vele waardevolle kunstwerken, zoals een tabernakel daterend uit 1547, een beschilderd koor, ingesneden houten meubels en een San Lorenzo uit de veertiende eeuw. Het hoogaltaar is in een neoklassieke stijl gemaakt, halverwege de negentiende eeuw, in combinatie met een aantal restauratiewerkzaamheden en uitbreidingen die circa een decennium in beslag namen. De kerk is tevens uitgerust met een pijporgel dat gemaakt werd door de onderneming Inzoli uit Crema.
In de kerkschat zitten bijzonder veel voorwerpen die een indicatie geven zowel van het diepe geloof van de inwoners als van hun cultuur: geen stugge bergbewoners maar mensen die de esthetiek wisten te waarderen, in contact met verre landen en artiesten.
Naast het houten, dertiende eeuwse standbeeld afkomstig uit het oratorium van San Grato, het enkolpion ontdekt in de kerk van de Heilige Sebastiaan, het goud en zilver afkomstig uit de voormalige parochie van Noceno en de prachtig geborduurde vaandels, ligt er in de Archieven van de Parochie een van de belangrijkste manuscripten met de antieke Ambroziaanse zang in twee volumes voltooid in 1387, door de schrijver Favio de’ Castoldi, ter ere van San Lorenzo van de gemeenschap van Muggiasca. Nog een schat is de kopie van de Mottetti C gedrukt in Venetië in 1504 door Ottavio Petrucci: een van de weinige bestaande en een van de meest complete ter wereld.
